Argentum Mundi, czyli Srebro Świata

– Pomysł zrodził się podczas tworzenia wniosku do wpisu naszych obiektów na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Koniecznie trzeba było wtedy zrobić analizę porównawczą z innymi tego typu miejscami na świecie. Kopalnia Srebra w Iwami Ginzan, która także znajduje się na liście UNESCO, bardzo chętnie rozpoczęła z nami ten projekt i dzieci w Oda już uczą się o Tarnowskich Górach – mówi Zbigniew Pawlak, prezes Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, które zainicjowało współpracę.

Kto śledzi działalność zarządzającego kopalnią i sztolnią stowarzyszenia ten wie, że kontakty z Japonią rozwijają się bardzo prężnie. Przedstawiciele miasta Oda i kopalni Iwami Giznan przylecieli do Tarnowskich Gór na Gwarki w 2023. I to właśnie wtedy omówiono pomysł współpracy pomiędzy szkołami. Projekt nie skupia się na turystyce, lecz na edukacji najmłodszych – przekazywaniu wartości dziedzictwa, historii i tradycji związanych z wydobyciem srebra.

Pierwszy element projektu to film edukacyjny (warto nadmienić, że bardzo profesjonalny; nagraniem i montażem zajął się Jacek Nawrat z LUMBERJACK STUDIO). Do sfinansowanej przez SMZT produkcji scenariusz napisała Hanna Marczyńska (członkini stowarzyszenia), która do odegrania głównych ról zaangażowała swoje dzieci. Franek i Marysia (Jurek i Klara Marczyńscy) opowiadają o Tarnowskich Górach. Towarzyszy im dziadek Marian Wróbel (również członek SMZT). Podczas wycieczki omawiają historię miasta i pokazują najciekawsze miejsca. Równocześnie zadają pytania i proponują zadania do wykonania dla swoich kolegów z innych srebrnych miast na świecie.

Kolejnym krokiem był wybór szkoły, która miałaby nawiązać kontakt z placówką w Oda. Padło na Szkołę Podstawową nr 15 im. Gwarków Tarnogórskich. Jak mówi dyrektorka Teresa Banaś, imię zobowiązuje, dlatego szkoła nie wahała się ani chwili i od razu przystąpiła do projektu. Uczniowie już zobaczyli zdjęcia kopalni Iwami Ginzan, a później stworzyli swoje autorskie prace, które można podziwiać na szkolnej gazetce. Projekt zatem trwa, a najbardziej fascynujące jest w nim to, że nie ma żadnych ram czasowych i na pewno się nie skończy – dodaje Banaś. W działania zaangażował się także nauczyciel Andrzej Kanclerz, który po godzinach pracy jest Członkiem Zarządu SMZT. Dodatkowo uczniowie nakręcili już swój filmik, który przedstawia szkołę.

Dzieci w Oda już uczą się o Tarnowskich Górach. Narracja o naszym mieście została wprowadzona na ich lekcjach, ponieważ w japońskim programie nauczania jest zapis dot. nauczania o lokalnym dziedzictwie i dzięki temu tam jest łatwiej dokonywać takich zmian. Uczniowie zachwycili się filmem SMZT i… już chętnie wykonują zadania oraz prace zaproponowane w scenariuszu – mówi Mirosław Błaszczak – w przeszłości dyrektor Instytutu Polski w Japonii, który pomaga stowarzyszeniu w kontaktach z Japończykami. Dodaje także, że jest zachwycony otwarciem Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej na świat (być może przedstawicielom i uczniom z Tarnowskich Gór uda się odwiedzić Japonię w 2027 r.). Warto nadmienić, że docelowo „srebrna sieć” ma połączyć wszystkie miasta na świecie, które są związane z wydobyciem srebra, a każda tarnogórska szkoła podstawowa ma mieć kontakt z inną zagraniczną placówką.

Choć Tarnowskie Góry i japońskie miasto Ōda dzieli blisko 9 tysięcy kilometrów, ich górnicze dziedzictwo ma ze sobą wiele wspólnego. To właśnie tam, w prefekturze Shimane na wyspie Honsiu, znajduje się Kopalnia Srebra Iwami Ginzan – obiekt światowego dziedzictwa UNESCO, podobnie jak Zabytkowa Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach. Obie kopalnie łączy nie tylko zbliżony czas rozpoczęcia i zakończenia działalności wydobywczej, ale również wspólna misja ochrony i promowania unikatowego dziedzictwa przemysłowego.

Kilka lat temu Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej nawiązało współpracę z japońskimi partnerami, czego efektem była m.in. wystawa o Tarnowskich Górach, zaprezentowana w 2017 roku – tuż przed wpisaniem tarnogórskich obiektów na Listę światowego dziedzictwa UNESCO – w Centrum Światowego Dziedzictwa Iwami Ginzan. Ekspozycja, zrealizowana we współpracy z Instytutem Polskim w Tokio, obejmowała 10 plansz w formacie A2, ukazujących najciekawsze obiekty spośród 28 wpisanych do UNESCO, a także zdjęcia tarnogórskiej starówki z lotu ptaka. Opisy przygotowano w językach angielskim i japońskim, a za stronę merytoryczną odpowiadało Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej.

Od 2019 roku śląskie podziemia UNESCO stały się częścią oferty największych japońskich biur podróży, a dla gości z Japonii dostępne są broszury informacyjne w ich ojczystym języku. Kopalnię regularnie odwiedzają turyści z Kraju Kwitnącej Wiśni, zainteresowani zarówno dziedzictwem techniki, jak i historią regionu.

Ważnym wydarzeniem we wzajemnych relacjach była wizyta w Tarnowskich Górach Akio Miyajimy – ambasadora Japonii w Polsce, który 16 grudnia 2021 roku osobiście zwiedził Zabytkową Kopalnię Srebra. Ambasador pełnił swoją funkcję od listopada 2020 roku do października 2024 roku.

Kontakty z Japonią zacieśniły się także we wrześniu 2023 roku, gdy podczas święta Gwarków (7–10 września) Tarnowskie Góry gościły delegację z miasta Ōda. W skład 5-osobowej grupy wchodzili:

Międzynarodowa współpraca między Tarnowskimi Górami a Ōdą pokazuje, jak dziedzictwo przemysłowe może łączyć kultury i kontynenty, tworząc mosty między przeszłością a teraźniejszością.